segunda-feira, 31 de maio de 2010

Tur Hamutuk husu ba KAK investiga kasu kompanias East Timor 1 no 2

Dili, (Thm,01/06). Komisaun Anti Korupsaun (KAK) buka investiga kasu kompanias East Timor 1 no East Timor 3,tamba iha indikasaun ba korupsaun ne´ebe bot,haktuir lia hirak husi Adolfo Rodrigues,xefi departementu Juridiku NGO Tur Hamutuk ba Thm (Tur hamutuk media),segunda-feira (31/05).Kompania Reliance husi India,hetan licensa hodi buka bloku ida iha tasi Timor,husi Governu anterior lideradu husi eis-PM Mari Alkatiri. Kompania Reliance iha ninia konsorcium ho parceiru kompanias Timor-Leste nian rua,East Timor 1(ET1) no East Timor 2 (ET2).

Haktuir tan, Adolfo Rodrigues,”problema mos krimi,tamba to´o oras ne´e seidauk hatene kompanías ET1 no ET2 la rejista iha Ministerio Turismo no Industria (MTCI),tamba iha MTCI la iha rejista kompanías rua ne´e nia naran”,dehan xefi departementu Juridiku NGO Tur Hamutuk ba Thm. Tenik tan,Rodrigues,”kompanias ET1 no ET2, ninia perfil mos la hatene konaba experiencia ba explora mina rai,ninia kapital financeira iha banku,buat hotu la iha ka virtual deit,neduni husu ba KAK atu investiga”.

“Tuir pre-akordu ne´ebe maka iha husi kompania Reliance husi India no ninia parceirus ET1 no ET2,kada kubiku Reliance fó $10 cent ba ET1 no ET2, imajina deit,se biloins hira maka kompania Reliance hetan husi explora bloku ne´ebe maka kompanias ne´e hetan, ET1 no ET2,riku matak deit,ema lubung oan ida ne´ebe hetan beneficiu tamba riku no soin rai ida ne´e nian”,haktuir Adolfo Rodrigues.

Adolfo Rodrigues,”husu ba KAK atu buka investiga, maske IV Governu Konstitucional ne´ebe lidera husi PM Kay Rala Xanana Gusmao, hapara konsorcium entre Reliance ho ET1 no ET2, maibe ba interesse publiku no povu precisa hatene,se se ka elites politika ne´ebe maka iha aset ET1 no ET2. Sira ne´ebe maka hakarak manan osan liu husi meius ida ne´e, merece hetan kondenasaun husi povu tomak no tamba sira inimigo ba povu terus nain ida ne´e,ne´ebe hari estadu ida ne´e ho sira nia ran no ruin”,dehan Adolfo Rodrigues.

Tuir informasaun ne´ebe maka Thm hetan iha kompanias Reliance katak,” kompania ne´ebe refere mos kontente tamba,bele hakman sira husi naha todan ne´ebe maka ET1 no ET2 tau hela sira nia leten,haktuir fonte kompania Reliance”.

Konaba politika ne´ebe maka IV Governu Konstitucional hola no konsistente hodi dada kadoras GSR mai Timor-Leste, ne´ebe hetan suport moral no politika husi populasaun no komponente hotu-hotu iha sociedade Timor-Leste nian. Ladun favorece grupus balun ka elites politika ne´ebe maka durante buka meius oi-oin,oinsa maka bele sai hanesan aisatan ida ba Negociasaun ne´ebe maka Governu halo no halao dadaun hodi dada kadoras GSR mai Timor-Leste.

Estadu Timor-Leste, liu husi Governu,defende makas, atu kadoras GSR lori mai Timor-Leste, tamba nune bele lori beneficiu ekonomika no social ba sociedade Timor nian. Maibe Australia no kompania Woodside hakarak dada kadoras GSR ba Australia. Ikus liu,tamba Timor-Leste mos konsisten iha ninia posisaun, Australia no Woodside fó alternativa harii plataforma LNG iha tasi leten deit. Iha loron 6 fulan Maio, Prezidente Republika,José Ramos Horta, konvoka Konseilu Estadu,ho ajenda unika hodi simu bainaka husi Woodside ho ninia konsorcium sira seluk hanesan Shell,Conocophilips, Osak,iha Palacio Presidencial,Aitara Laran,Dili,quinta-feira (6/05). Maibe membrus Konseilu Estadu tomak la ba tuir surumutuk hodi simu proposta husi Woodside.

Ba Prezidente Fernando Lasama de Araujo,haktuir katak,” la aceita ba tuir konseilu estadu hodi tur fali ho kompania ida,nudar Prezidente Parlamentu Nasional,direitu inerencia ba tuir Konseilu Estadu,hatun nivel ba tur ho kompania ida”,deklarasaun Lasama ba TVTL (07/05).

Delegasaun husi kompania Woodside ho ninia konsorcium sira,halo surumutuk odamatan taka ho eis-PM Mari Alkatiri no akompana husi ninia eis-Sektretariu Rekursus Naturais (SERN),José Teixeira.

Molok Prezidente Republika, simu delagasaun Woodside,tuir ajenda ne´ebe maka Thm hetan acesu iha Palacio Prezidencial katak,”iha tukur 11 Prezidente Republika, sei halao surumutuk ho Sekretariu Estadu Rekursus Naturais (SERN) Alfredo Pires, maibe Prezidente kancela tiha,razaun katak husi parte governu seidauk entrega dosie ba negociasaun ba Prezidente Republika. Iha deklarasaun ba Thm,SERN,Alfredo Pires haktuir katak,”dokumentus sira ne´e entrega hotu ona ba sr.Prezidente Republika”.

domingo, 30 de maio de 2010

Grupu armado illegal movimenta iha hatulia,Ermera

Tamba saida maka Fretilin kondena PNTL no tolera ba movimentus sira ne’ebe maka hakarak kria instabilidade?

Dili,Thm(31/05). Tuir noticias ne’ebe maka Jornal Nacional Diario (JND),fo sai konaba movimentus grupus ilegais iha Hatulia,Ermera iha ninia edisaun ohin (31/05.hal.1 I 15).Informasaun ne’e atu konfirma deit saida maka durante dehan katak iha duni grupus ilegais ho kilat iha zona hatulia.
Tuir Almeida Sarmento,cefe departementu Seguransa/defesa husi NGO Tur Hamutuk,haktuir katak,”ho noticias ne’ebe maka media sira koalia konaba grupus ilegais,hatudu katak movimentus grupus sira ne’e iha duni,neduni husu ba forsas sira hotu atu alerta nafatin ba se se deit maka sei hakarak halo instabilidade iha rai laran”,dehan Almeida Sarmento.
Haktuir tan Sarmento,”kestiona maka Fretilin ne’ebe sempre iha tendencia ba kontra PNTL,kuelker asaun PNTL nian sira kontra hotu,hare deit wainhira operasaun Ninja iha Bobonaro/Kovalima,sira kontra,agora tan hanesan,la hatene interese saida maka iha ho movimentsasoens ilegais sira “,kestiona Almeida Sarmento!

segunda-feira, 10 de maio de 2010

Rui Costa: Akusa Horta-Mari defende interesse Woodside/Australia nian

Apelu ba mobolizasaun populares defende interesse nasional
Dili, (Mth,11/05). Prezidente Republika,José Ramos Horta(JRH) no Eis-PM Mari Alkatiri, iha quinta kotuk (06/05) simu delegasaun husi kompanias Woodside (Australia) no konsorcium hanesan Osaka (Japaun), Shell (Nederland),Conocophilips (USA). Delegasuan ne’e atu mai loby ba nain ulun RDTL (Republika Demokratiku Timor-Leste) hodi apresenta opsaun harii LNG namlele iha tasi leten. Delegasaun ne’e hasoru malu deit ho eis-PM Mari Alkatiri no Prezidente Republika ne’ebe konvoka Konseilu estadu ba hasoru Woodside.

Tuir Diretur Exekutivu NGO Tur Hamutuk ba Mth katak,”husu ba Prezidente Republika nudar figura numeru um estadu Timor-Leste no eis-PM Mari Alkatiri,atu la bele defende fali interese Woodside ho Australia nian”. Tenik tan Rui Costa,”Prezidente Republika labele abusu ba poder ne’ebe nia iha, hodi konvoka Konseilu Estadu atu simu fali Woodside iha Palacio Prezidencial”.

Rui Costa mos husu ba Mari Alkatiri,atu husu ninia komitmentu ba kasu dada kadoras Greater Sun Rise (GSR) ba Australia ka mai Timor-Leste. Tuir hakerek Tempo Semanal (11/05) katak Mari Alkatiri wainhira kaer ukun nudar PM iha I Governu Konstitucional defende dada kadoras GSR ba Darwin/Australia. Tuir Tempo Semanal (TS) ne’ebe cita Mari Alkatiri ninia deklarasaun iha loron 26 fulan Outubru tinan 2002,defende Pipeline ba Darwin, katak,” Karik hau maka investidor ida hau defende pipeline mai Australia tamba razaun rua,nia epxlika.Ida maka merkadu gas nian iha,Australia sosa gas. O bele fo haris Timor tomak ho gas maibe la iha ema sosa. Ida tan maka tasi mai Australia ladun klean,maibe tasi ba Timor-Leste klean liu(TS,hal.19)”.
Ba Rui Costa,”Mari Alkatiri ninia hanoin ne’e hatudu katak ema ida hanoin ba nia an no laos hanoin ba interese povu maubere nian”. Sira uja deit partidu Fretilin nudar movimentu historiku ba defende interese sira nia grupus ba poder no monopoliu riku no soin Timor-Leste nian,defende Rui Costa.

Tuir informasaun ne’ebe maka Mth hetan iha Palacio Prezidencial,Aitarak Laran,Dili,katak,”Prezidente Republika iha quinta-feira (06/05) lakohi simu Sekretariu Estadu Rekursus Naturais (SERN) Alfredo Pires,tamba Horta hatene katak opsaun ne’ebe maka Governu Timor-Leste defende la viavel ba interese Australia nian”. Tamba ne’e maka SERN Alfredo Pires,”hein mos Prezidente lakohi simu,tamba Prezidente Horta hakarak liu simu delegasaun ne’ebe lidera husi Woodside nian,do ke simu representante husi Governu RDTL ne’ebe representa interese povu Timor-Leste nian”.

Prezidente Parlamento Nacional (PN),Fernando Lasama de Araujo,katak,”hau la ba tuir Konseilu Estadu ne’ebe konvoka husi Prezidente Republika tamba atu ba tur ho kompania Woodside (in JND,10/05,hal.1 i13)”. Tenik tan Lasama,”nudar Prezidente PN,iha direitu inerencia ba tur iha Konseilu estadu,la ba tuir tamba lakohi hatun nivel hanesan kompania Woodside(idem).

Hermenegildo Lopes alias Kupa,akusa Horta-Mari nudar papagaiu ba Woodside, haktuir Kupa ba TS,”Prezidente Ramos Horta no Mari Alkatiri labele defende interese Woodside nian ou porta voz (in TS,11/05,hal.18)”. Tenik tan Kupa,”hau triste hare ita nia Prezidente Jose Ramos Horta ho dr. Mari Alkatiri sai Woodside ninia Papagaiu(idem)”.

Mobilizasaun massa populares ba defende interese nasional

Husi NGO Tur Hamutuk,liu husi Diretur Exekutivu,Rui Costa,”apelu ba mobolizasaun populares defende interesse nasional”, liliu husu ba forsas populares sira atu halo plata forma asaun hodi mobilza massa populares ba defende interese nasional Timor-Leste nian. Haktuir tan Rui Costa,”identifika,sira ne’ebe maka defende interese Australia no Woodside hanesan inimigo ba povu Maubere”,dehan Rui Costa (Mth)!

GSR:Mari Alkatiri maka kria hela Problema ba Timor-Leste

1.Mari Alkatiri maka defende Pipeline ba Australia
2.Mari Alkatiri maka nakdedar ba halo negocisaun ho Australia,em vez de autor nebe representta estadu soberanu maibe subtitue fali Ali Alitas husi Indonesia
3. Mari Alkatiri la difini uluk fronteira Maritiam
4.Mari Alkatiri fo marjen ba Australia atu liu tinan 50 foin bele koalia hikas fali fronteira maritima
5.Mari Alkatiri hakarak partidariza fali problema mina nian,enquanto ida ne'e problema nasional Timor-Leste nian
6.Mari Alkatiri hakarak apropria fali negocisaun Tasi Timor nudar propriadade ba nia an rasik
7. Mari Alkatiri ne'e negociador biasa2 deit sa,la luar biasa ida sa....

Konseilu Estadu konvoka hodi simu Woodside?

Ne´e la los karik Sr. Presidente Republika

Dili,Mth (10/05). Presidente Republika, José Ramos Horta, konvoka Konseilu Estadu hodi simu Kompania Woodside,iha Quinta-feira (06/05) iha Placio Aitarak Laran,Dili,Timor-Leste. Tuir fontes Mth iha Palacio Presidencial katak,”ajenda uniku ba Konseilu Estadu,atu rona proposta husi Kompania Woodside konaba opasaun FLNG ne´ebe”. Maibe membrus Konseilu estadu ne´ebe hola parte maka Dr.Rui araujo,Benjamin Cortereal, Leogevildo Ornay,husi CNJTL,hamutuk ho Prezidente. Enquanto membrus Konseilus estadu hamutuk nain 9.

Ba cefe departementu relasaun externa NGO Tur Hamutuk, Nando Belo dehan,” Prezidente Republika nudar orgaun soberania Numeru um iha nasaun ida ne´e,tuir lolos tenke defende interesse nasional povu ida ne´e nian,laos ba defende fali interesse kompania Woodside no Australia nian”. Hatktuir tan cefe departementu Relasoens Internasionais NGO Tur Hamutuk,”Prezidente Republika labele konvoka Konseilu Estadu hodi defende fali ajenda titipan”,defede Nando Belo.

Prezidente Parlamentu Nasional, Fernando Lasama de Araujo, la ba tuir Konseilu Estadu iha Quinta-feira tamba lakohi hasoru malu ho Kompania Woodside,”Hau hirus malu tiha ho Prezidente Republika, nia konvida hau atu ba hasoru malu ho kompania ne´e (woodside,red) hau la ba, tamba hau lakohi atu ba hasoru malu ho kompania ne´e”, haktuir Lasama, hakerek Jornal Nacional Diario,iha edisaun segunda-feira (10/05,paj.1)”.

Tuir ajenda ne´ebe konfirmadu husi Palacio Presidencial,Aitarak laran, katak,”Iha quinta-feira (06/05 kotuk, tuku 11:45,tuir lolos Prezidente Republika,Josè Ramos Horta,atu simu Sekretariu Estadu Rekursus Naturais (SERN) Alfredo Pires,maibe PR la simu SERN molok atu simu delegasaun Kompania Woodside,maibe SERN,Alfredo Pires,fila deit. Tuir hakerek JND (10/05),katak”PR Horta duni SERN Alfredo (paj.13)”.
Tuir sumber Mth iha Palacio Aitarak Laran katak,” PR la konkorda ho opsaun ne´ebe maka Governu defende dada kadoras Greater Sun Rise (GSR) mai Timor-Leste,maibe tendencia ba simu opsaun Woodside/Australia nian”. Hateten tan fontes ne´e,”PR Ramos Horta,defende liu Australia ho Woodside ninia posisaun tamba ida ne´e maka viavel liu ba rai rua Timor-Leste no Australia”.

Ba Nando Belo,”Prezidente Republika tenke hatene katak, ba negociasaun konaba akordus internasionais ne´e,iha Governu nia liman,laos husi Prezidente Republika”. Dehan tan Nando Belo,”se muda konstituisaun RDTL hodi fò kbiit ruma ba Prezidente iha Negociasaun akordus internasionais”,defende Nando Belo (Mth,10/05)!

quinta-feira, 6 de maio de 2010

Kadoras GSR mai TL,husu Timor oan hamutuk

Dili,(Mth,07/05/2010). Kadoras Greater Sun Rise (GSR) lori dada mai Timor-Leste,tamba ida ne'e maka direitu povu Maubere nian,haktuir lia hirak ne'e husi Direktur Exekutivu NGO Tur Hamutuk, Rui Costa,iha nia knar fatin ba Mth,huri seik (06/05),wainhira hola parte ba Demo iha Aeroporto hasoru Prezidente Woodside.

Tenik tan Rui Costa,"atu dada kadoras GSR mai Timor-Leste,husu atu Timor oan hotu tenke hamutuk,husi povu maubere/aileba to'o ba elites politikas sira",defende Rui Costa.
Hatutan tan,"laos ida-idak joga fali nia interese privadu no grupus hodi koalia lori povu nia interese".
Rui Costa mos, "husu ba Sr.Prezidente Republika,nudar orgaun estadu no.1 iha Timor-Leste,atu defende interesse nasional povu maubere/aileba nian,laos ba defende fali,posisaun Wooside nian".

Tuir informasaun ne'ebe Mth hetan katak,tuir ajenda Prezidente Ramos Horta huri seik,quinta-feira (06/05),tuku 11:45 halo surumutuk ho SERN (Sekretariu Estadu Rekursus Naturais)Sr.Alfredo Pires,atu update konaba posisaun Governo Timor-Leste nian atu dada kadoras mai Timor-Leste.Maibe husi Prezidente da Republika rasik maka husu atu kancela ba meeting ida ne'e. Tuir informasaun ne'ebe maka hetan husi sumber Palacio Prezidencial tamba Prezidente lakohi simu Sr.Alfredo Pires tamba posisaun Governu no PM Kay Rala Xanana Gusmao la muda no la simu opsaun ne'ebe apresenta husi Woodside atu harii deit LNG iha tasi leten.
Governu nia posisaun klaru,dada ona Bayu Undan ba Darwin,agora tenke dada kadoras GSR mai Timor-Leste.

Rui Costa mos apelu,"mobilizasaun massa populares ba suporta dada kadoras GSR mai Timor-Leste". Hatutan,"se Australia ho Woodside maka la respeitu Timor-Leste nia posisaun,husu atu mobolizasaun total,kontra Australia ho Woodside",dehan Rui Costa.

Rui Costa, Direktur Exekutivu NGO Tur Hamutuk,NGO ne'ebe mosu ho principius ba defende interesse nasional Timor-Leste nian,inkluindu Tasi Timor(Mth)!