quarta-feira, 23 de junho de 2010

Tur Hamutuk hatan ba Fretilin,sai fali bloqueio ba desenvolvimentu

Relatoriu Komisaun C faila mak barak
Dili,Thm (24/06/2010). Xefi Departementu Ekonomia,Finanças no Desenvolvimentu (DEFD) NGO Tur Hamutuk, Matilda Bonaparte,ohin halo deklarasaun katak,” tuir lolos Oposisaun Maioria Parlamentar (OMP)/Fretilin halau ninia knar konstitusional ho responsabilidade atu kumpri sira nia dever konstisional,hodi facilita ba desenvolvimentu maibe laos sai fali hanesan forsa blokeiu”.

Tuir observasaun ne´ebe maka ita hare debate Orsamentu Retifikativu husi TVTL hatudu katak,”OMP/Fretilin levanta makas konaba relatoriu Komisaun C ne´ebe faila mak bark,liliu parte analisa makro-ekonima”,haktuir Matilde Bonaparte. “Ironia maka ne´e OMP/Fretilin bazeia fali ba relatoriu komisaun C ne´ebe faila barak iha kestaun teknika no bazika ekonomia nian,ne´ebe hare deit faila no erros bot,ho baze ba relatoriu komisaun C”.

Hatutan Matilda Bonaparte,” Orsamentu retifikativu iha duni justifikasaun hodi hasai osan husi Fundu Petroliferu (FP) ho quantia ne´ebe hatou husi proposta ne´ebe submete ba Parlamentu Nasional hodi aprova”. Tenik tan Matilda Bonaparte,ekonomista iha formasaun akademika deklara ba Thm (Tur hamutuk media),”foti osan husi FP ne´e justifika duni,tamba precisa tau osan hodi responde ba problemas sociais no exijencias sira ne´ebe maka estadu iha ninia responsabilidade hodi hare ba necesidade povu nian”,dehan Matila Bonaparte.

Iha proposta ba OR ne´ebe maka Governu apresenta ba Parlamentu Nasional (PN),tuir Matila Bonaparte,”justifika duni hasai osan US$390 milhoens husi FP,tamba ba facilita ba interesse nasional, interesse povu nian,antigos kombatentes,katuas ferik sira”.

“Ne´e hakat pasu bot ba kotuk ba OMP no liliu ba Fretilin, tamba OMP hatene kritikas arbiru no sabraut deit,hatudu katak OMP oras ne´e dadaun desorientadu no desnorteadu,atu ba los ne´ebe”.

Ba membru Governu,”liliu PM Kay Rala Xanana Gusmao nebe´e hatudu ninia pasciencia no laran luak hodi rona OMP/Fretilin, la iha responsabilidade nudar oposisaun,maibe sai fali nudar forsa bloqueiu ba desenvolvimentu nasional”,argumenta Matilda Bonaparte.

Iha Governu AMP nia ukun,liliu iha lideransa PM Kay Rala Xanana Gusmao,maka hatudu duni iha funcionamentu institucional no abertura ba proposta no deklarasaun husi oposisaun. Kontinua Matilde Bonaparte,”iha Governu anterior, iha instituisaun estadu anterior la exerje ninia funsaun ho didiak, liliu wainhira debate orsamentu estadu, I governu ho maioria Fretilin iha Parlamentu nasional la fó oportunidade ba oposisaun,hatudu falta ba sensibilidade no hatudu lideransa ne´ebe anti-demokratiku”,dehan tan Matilda Bonaparte.

Matilda Bonaparte,” realsa ba susesu ne´ebe maka Iv Governu Konstitucional alkansa,liliu reforma ba jestaun financeiru ne´ebe hodi hadia sistema ne´ebe maka I Governu kria hela maka sistema financeiru ne´ebe stagnadu no tusan nunka selu”.

Hatutan Matilda Bonaparte,”tusan ne´ebe maka governu anterior nianin ka heransa,hafoin selu hotu iha Governu AMP nia ukun, neduni OMP/Fretilin la iha autoridade moral ba kritika konaba reforma jestaun financeiru ne´ebe maka IV Governu Konstitucional halo no halao dadaun”.


Iha biban hanesan, Matilda Bonaparte haktuir katak,” Projektu Pakote Referendum (PPR) ne´e sucesu bot tamba fó fiar no hasae kbiit ba ita ninia tecidu empresaius nasionais,neduni la kompreende kritikas populistas ne´ebe maka OMP/Fretilin lansa dadaun”. Neduni,husu atu governu kontinua ho medidas ba descentralizasaun,hodi fó kbiit ba autoridades lokais,empresarius sira. Liliu oinsa maka descentraliza ba kompotencia no responsabilidade ba lideres lokais sira.

Ba Matilda Bonaparte,” defende atu governu aplika tan Pakote Desenvolvimentu Descentralizadu (PDD), tamba koresponde ba prepara dalan ba descentralizasaun poder lokal”.

Iha governasaun I Governu la iha transparensia,konaba acesu ba informasaun,sira aplika maka jestaun ne´ebe tertutup ba cirkulu nukleu duru.Fó parabenz ba Iv Governu ne´ebe maka hatudu liu husi transparencia iha governasaun”,defende Matilda Bonaparte.

Dehan tan, Matilda Bonaparte,xefi DEFD ba Thm katak, “husu atu oposisaun ne´ebe responsavel no hatudu sentidu estadu,laos sai fali hanesan forsa bloquiu ba desenvolvimentu nasional”. Mari Alkatiri nudar ex-PM no lider OMP la iha autoridade moral ba kestiona hanoin diak husi governu ba desenvolve no hadia rai ne´e,tamba Mari Alkatiri sira,só hatene maka destroe no laos kontreo”,deklara Matila Bonaparte.

Sem comentários:

Enviar um comentário